تنوع ژنتیکی جمعیت‌های مختلف کرم گلوگاه انار Ectomyelois ceratoniae (Zeller) (Lepidoptera: Pyralidae) با استفاده از DNA میتوکندریایی

کرم گلوگاه انار، Ectomyelois ceratoniae، مهم‌ترین آفت انار در ایران و از مؤثر‌ترین عامل‏های تهدیدکنندۀ صادرات این محصول محسوب می‌شود ولی پژوهش‌های کمی روی تنوع و ساختار ژنتیکی جمعیت‌های آن در کشور انجام شده است. ازاین‌روی به‌منظور افزایش آگاهی از ساختار و تنوع ژنتیکی جمعیت‌های این آفت، انارهای آلودۀ رقم‏های مختلف از دوازده استان کشور طی سال‌های 1395 و 1396 جمع‌آوری و با استفاده از بخشی از ژن DNA میتوکندریایی، سیتوکروم اکسیداز I ((COI مؤلفه‌های تنوع ژنتیکی بررسی شد. همچنین شبکۀ هاپلوتیپی و درخت تبارزایی با روش بیشینۀ درست‌نمایی (Maximum Likelihood) ترسیم شد. در این پژوهش، تعداد شش هاپلوتیپ به‌دست آمد. هاپلوتیپ یک که در بین تمام جمعیت‌ها مشترک بود، می‌تواند به‌عنوان هاپلوتیپ اجدادی معرفی شود که سایر هاپلوتیپ‌ها از آن تکامل یافته‌اند. این هاپلوتیپ با یک جهش به سایر هاپلوتیپ‌ها متصل و شکل ستاره‌ای را در شبکه هاپلوتیپی تشکیل داده است. نتیجه‏های گروه‌بندی جمعیت‌های جغرافیایی نشان می‌دهند ناحیۀ مرکزی کشور، تنوع هاپلوتیپی کمتری نسبت به ناحیه‏های شمال و جنوب ایران دارد. تنوع ژنتیکی درون جمعیتی بالا (15/99 درصد) در مقابل تنوع کم ژنتیکی بین جمعیت‌ها (05/0P>، 13/2- درصد) حاصل از آزمون AMOVA و سطح بالای اشتراک هاپلوتیپی در شبکه، نشان می‌دهد که ساختار ژنتیکی مشخصی بین جمعیت‌ها وجود ندارد. در آزمون منتل ارتباطی بین فاصلۀ ژنتیکی و جغرافیایی و در آزمون منتل جزئی اثر معنی‌دار رقم بر بروز اختلاف‏های ژنتیکی به دست نیامد.چنین ساختار ژنتیکی می‌تواند حاصل سازگاری انار با خرداقلیم‌های مختلف، کشت رقم‏های متداول تجاری و برقراری اکوسیستم زراعی یکنواخت و انتقال محصول توسط انسان باشد که منجر به برقراری جریان ژنی زیاد و کاهش اختلاف‏های ژنتیکی حتی در فاصله‏های جغرافیایی گسترده می‌شود.